Kikao cha Baraza Wah. Madiwani kwa aajili ya kujadili na kupitisha bajeti

Tarehe ya kuwekwa: February 6th, 2023

Baraza la Madiwani la Halmashauri ya Wilaya ya Sumbawanga likiongozwa na Mwenyekiti Mh. Gerald Kalolo Ntila na Katibu wake Bi. Lightness Msemo ambaye ni Mkurugenzi wa Halmashauri, limeendesha vikao katika ukumbi wa chuo cha kilimo Laela.

Aidha Baraza lilipokea taarifa ya mapato na matumizi iliyowasilishwa na Mweka Hazina Ndg. Itendele Limbe Maduhu kwa niaba ya Mkurugenzi, Mweka Hazina alisema kuwa “Kwa mwaka wa fedha 2023/24 Halmashauri inakisia kukusanya na kupokea fedha jumla ya Sh. 36,396,350,000  ikiwa ni pungufu kwa 1% ukilinganisha na bajeti ya mwaka 2021/2022 ya shilingi 36,841,139,380. Katika fedha hizo, Shilingi 3,961,881,000  ni mapato ya ndani, shilingi 21,464,066,000 ni ruzuku ya mishahara, shilingi 10,046,547,000 ni fedha za miradi ya maendeleo na shilingi 923,856,000 ni ruzuku ya matumizi ya kawaida.

MAPATO YA NDANI

Kwa Mwaka wa fedha 2023/24 Halmashauri inakisia kukusanya fedha kutoka vyanzo mbalimbali vya Mapato ya ndani kiasi cha Shilingi   3,961,881,000 /-   ambapo kati ya Kiasi hicho Shilingi  3,699,701,000.00  ni fedha kutoka Mapato yasiyofungwa na Shilingi 262,180,000- ni fedha za Mapato fungwa.

RUZUKU YA SERIKALI KUU NA FEDHA ZA NJE

Halmashauri inategemea kupokea Shillingi 32,434,469,000/= ikiwa ni ruzuku ya uendeshaji wa shughuli za Utawala kwa idara mbalimbali, Mishahara pamoja na Miradi ya Maendeleo.

MATUMIZI

Matumizi ya mapato yatakayopatikana kama ilivyokisiwa yataelekezwa katika maeneo yafuatayo:

MATUMIZI YA KAWAIDA

Matumizi ya Mapato ya Ndani:

Kwa mujibu wa mwongozo makusanyo yatakayokusanywa (mapato yasiyo-fungwa) yanatakiwa yatumike kwa mgawanyo ufuatao; asilimia 40 kwa ajili ya miradi ya maendeleo na asilimia 60 kwa matumizi ya kawaida.

Kwa mwaka 2023/24 jumla ya Shilingi 3,937,061,000 yanatarajiwa kukusanywa, ambapo mapato fungwa ni Shilingi 262,180,000 na mapato mengine yasiyofungwa ni Shilingi 3,674,881,000

Kati ya fedha zitakazokusanywa Shilingi 1,469,952,400 zinatarajiwa kutumika kwa ajili ya Miradi ya Maendeleo na kiasi kingine cha Shilingi 2,204,928,600 kwa ajili ya matumizi ya kawaida ikiwa ni maelekezo ya kutumia 40% ya fedha za Mapato ya ndani kwa ajili ya Miradi ya Maendeleo na 60% kwa ajili ya Matumizi mengineyo kwa mujibu wa Mwongozo wa Bajeti ya Mwaka 2023/2024 nje ya Mapato fungwa.

Ruzuku ya Matumizi Megineyo na Mishahara

Serikali hutoa ruzuku kwa Halmashauri kwa ajili ya kugharamia mishahara na matumizi mengineyo kwa Idara mbalimbali. Kwa mwaka wa fedha 2023/24, Halmashauri inakisia kupokea na kutumia Jumla ya Shilingi 21,464,066,000/- kwa ajili ya matumizi ya kawaida.

SEKTA YA ELIMU

Likizo za walimu   205,660,000

Gharama za Uhamisho  116,601,000

MIRADI YA MAENDELEO

Kwa mwaka 2023/24 Halmashauri inategemea kupokea na kutumia Jumla ya Tshs.   11,516,499,400.00- kwa ajili ya kutekeleza Miradi ya Maendeleo, kati ya fedha hizi  Tsh  5,039,110,000 - ni Ruzuku ya Miradi toka Serikali kuu na  Tsh  5,007,437,000/= ni fedha za wafadhili na Shilingi 1,469,952,400 ni mchango wa mapato ya Ndani ya halmashauri katika utekelezaji wa Miradi. Mchanganuo wa miradi umeambatishwa (rejea kiambata B)

Jedwali Na. 15: MAKISIO YA MIRADI YA MAENDELEO KUPITIA MAPATO YA NDANI KWA MWAKA 2023-2024

MIRADI YA KIMKAKATI:

Pamoja na miradi inayoombewa fedha, kuna miradi maalumu ambayo itaendelea kuombewa na kuongezewa nguvu kazi ya utalaamu na rasilimali fedha kwa ajili ya kupata takwimu sahihi (baseline data) na maandiko yanayokidhi vigezo vya kitaalam ili kuendelea kuongeza pato la Halmashauri katika kuhudumia wananchi wake sambamba na kupunguza utegemezi wa  fedha kutoka serikali kuu. Miradi hiyo ni kama inavyoonekana katika Jedwali lifuatalo:-

MIRADI YA KIMKAKATI

VIHATARISHI/CHANGAMOTO ZA UTEKELEZAJI WA BAJETI YA 2023/2024

Pamoja na mapendekezo yaliyotolewa, kuna maeneo ambayo yanaweza kuathiri utoaji wa huduma na kuwa kinyume cha mategemeo ya mpango huu. Miongoni mwa changamoto ni kama ifuatavyo:-

Ukomo wa bajeti uliotolewa kwa maeneo mbalimbali:

• Gharama za mitihani kwa shule za sekondari:

Kutokana na mwongozo wa uendeshaji wa mitihani ya upimaji wa kidato cha pili (FTNA) mtihani wa kidato cha nne (CSEE) na kidato cha sita (ACSEE), Ukomo wa bajeti uliotolewa  kwa ajili ya upimaji wa kidato cha pili (FTNA), kidato cha nne (CSEE) na kidato cha sita (ACSEE) ni mdogo ikilinganishwa na hali halisi. 

ii. Majanga ya Asili na Hali ya hewa

• Uwepo wa Majanga ya asili 

Uwepo uwezekano wa janga la kimbunga, milipuko ya Magonjwa kama vile kipindupindu na corona inaweza kuwa na athari kwa wananchi katika uzajilishaji mali na tija, hivyo kuathiri shughuli nyingine zinazotegemewa kuchangia pato la Halmashauri zikiwemo leseni za Biashara, Mifugo na Uvuvi.

• Kuchelewa kwa Mvua na Msimu wa Kilimo Mwaka 2023

Katika Bajeti ya Mwaka 2023/2024 Halmashauri inategemea kukusanya fedha za Mapato ya ndani kutokana na Mazao kwa 62% sawa na Shilingi 2,079,075,000 changamoto zozote za kipato duni kwa wakulima au ukosefu wa masoko na hivyo kuathiri bei za Mazao zitakuwa na athari za moja kwa moja katika ukusanyaji wa Mapato ya Halmashauri na hivyo kuathiri utekelezaji wa Bajeti.

Uwepo wa Defaulters na Wakwepa kodi

Halmashauri imekuwa ikipitia changamoto ya defaulters kutokana na Jiografia yake sambamba na uhaba wa taasisi za kifedha kila Kijiji ambako ndio chimbuko la ukusanyaji wa Mapato, aidha changamoto ya utoroshaji Mazao kwa njia za vyombo vya Usafiri vya Serikali, Magari binafsi, Mabasi madogo na makubwa ndani ya magari (viti vya abiria) iwapo nguvu kazi na udhibiti mdogo ukitokea unaweza athiri bajeti ya Halmashauri.

Upungufu wa watumishi katika kada za Usimamizi wa Miradi ya Maendeleo na Ukusanyaji wa Mapato

Halmashauri inalo tatizo la upungufu mkubwa katika baadhi ya idara zenye mchango wa moja kwa moja katika usimamizi wa Miradi na Mapato ya ndani zikiwemo kada za Ujenzi, Manunuzi, Uhasibu na Maendeleo ya Jamii hadi ngazi za chini wakiwemo pia Watendaji wa Kata na Vijiji.

Hatua za kukabiliana na changamoto

Usimamizi wa Miradi ya Maendeleo na Ukusanyaji wa Mapato

• Halmashauri itaendelea kuomba vibali vya ajira kwa kada zenye upungufu mkubwa wa watumishi sambamba na kutoa motisha ya rasilimali fedha na lugha rafiki kwa watumishi wanaojituma na kujitolea
• Kutenga na kutoa fedha za kuwezesha uandishi wa Maandiko ya Miradi ya Maendeleo
• Kuandaa takwimu sahihi kuhusu mahitaji halisi katika sekta zenye ukomo mdogo wa bajeti ikiwemo Mitihani na Mafunzo kwa watumishi na kuwasilisha OR TAMISEMI na Hazina
• Kutumia ipasavyo mifumo iliyopo pamoja na kuongeza idadi ya POS za ukusanyaji wa Mapato
• Kuchukua tahadhali kwa viashiria vya uwepo wa majanga yanayo tabirika yakiwemo mafuriko kwa kurejea historia kwa maeneo ya bonde la Ziwa Rukwa (Nankanga na Kilangawana) pamoja na Kata za Mpwapwa na Makuzani

UMBILE LA BAJETI YA HALMASHAURI KWA MWAKA 2023/2024

HITIMISHO

Kwa heshima na taadhima, naomba sasa kuwasilisha taarifa hii ya Mapendekezo ya Mpango na Bajeti ya Mwaka 2023/2024 yenye jumla ya Shilingi 36,396,350,000

Naomba kuwasilisha.